Nâng cao giá trị cây măng tây của đồng bào Chăm tại Ninh Thuận

Với vùng đất “nắng như rang, gió như phang" Ninh Thuận, cây măng tây đã trở thành một trong những loại cây trồng có thế mạnh khi giúp bà con dân tộc Chăm thoát nghèo.

“Cây rau vua” giúp đồng bào thoát nghèo

Thôn Tuấn Tú (xã An Hải, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận) là thôn thuần đồng bào dân tộc Chăm, đồng thời cũng là nơi cư trú tập trung của 90% người Chăm của xã. Cũng giống như tỉnh Ninh Thuận, Thôn Tuấn Tú có hai “đặc sản” là nắng và gió, 65% diện tích là đất pha cát bạc màu.

Trước đây, bà con chỉ biết trồng lạc, cà rốt… Năm nào sản phẩm được giá thì đời sống no ấm. Năm nào sản phẩm không được giá thì đời sống bà con lại bấp bênh.

Với mong muốn giúp người dân chuyển đổi cây trồng để có thu nhập ổn định, được sự hỗ trợ của Hội Nông dân tỉnh Ninh Thuận, cây măng tây xanh “bén duyên” trên đồng đất cát ven biển Tuấn Tú - xã An Hải - huyện Ninh Phước từ cuối năm 2009 tới nay. Hội Nông dân hỗ trợ hạt giống, vật tư và hướng dẫn kỹ thuật trồng cây măng tây xanh cho ba nông hộ đầu tiên là Hùng Ky, Hứa Văn Sắn, Ngụy Nguyên Hưng. Mỗi hộ được hỗ trợ trồng thí điểm 1.000 m2. Bà con khai thác mạch nước ngầm bơm tưới, sau 8 tháng chăm sóc chu đáo, cây măng tây xanh cho thu hoạch 10 kg/ngày, thương lái thu mua tại vườn 60.000- 70.000 đồng/kg.

Cây măng tây xanh thích nghi vùng đất cát ven biển cho thu nhập cao, bảo đảm cuộc sống no ấm. Nông dân thôn Tuấn Tú học tập kinh nghiệm chuyển đổi các loài cây trồng kém hiệu quả sang trồng cây “rau vua” vươn lên làm giàu bền vững. Các nông hộ gắn bó với HTX vươn lên làm giàu từ cây măng tây xanh, nuôi con học hành thành đạt như Kiều Minh Tiến, Từ Thị Công Nguyện, Kiều Thị Lo…

Nhờ hiệu quả của cây măng tây xanh, đồng bào Chăm thôn Tuấn Tú có thu nhập bình quân trên 52 triệu đồng/người/năm. Toàn thôn có 539 hộ với 2.445 nhân khẩu, hiện nay chỉ còn 6 hộ nghèo, chiếm 1,1%, do già yếu neo đơn, thiếu sức lao động. Bà con đóng góp trên 1,3 tỷ đồng chung tay cùng chính quyền địa phương xây dựng An Hải đạt tiêu chuẩn xã nông thôn mới nâng cao vào cuối năm 2022.

Cây măng tây cho thu hoạch 9 tháng/năm, ít nhu cầu phân bón; hiệu suất kinh tế cao. Ông Lỗ Trung Tài - Phó Chủ nhiệm Hợp tác xã Tuấn Tú so sánh, cứ 1 kg măng tây có giá trị bằng 10 kg thóc. Ngày nào người dân trong thôn cũng có tiền bởi nhà ít thì cũng được thu hoạch 10 -15 kg; nhà nhiều thì 30 - 50 kg. Tuổi thọ thu hoạch của cây măng tây kéo dài tới 10 năm nên bà con không tiếc tiền đầu tư giống tốt để đạt năng suất, chất lượng sản phẩm cao nhất.

Đẩy mạnh sơ chế, nâng cao giá trị sản phẩm

Để nâng cao giá trị sản phẩm măng tây, HTX Tuấn Tú – một trong những đơn vị tiêu thụ măng tây trên địa bàn thôn Tuấn Tú đã tích cực huy động mọi nguồn lực đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực sản xuất - kinh doanh của các hộ thành viên. Cơ sở kinh doanh và sơ chế sản phẩm măng tây xanh của HTX Tuấn Tú tọa lạc trên khu đất rộng 2.400 m2, cách trung tâm TP. Phan Rang - Tháp Chàm khoảng 7 km về hướng Nam, giao thông thuận lợi.

Ông Hùng Ky - Giám đốc HTX Tuấn Tú cho biết, HTX thành lập đi vào hoạt động từ tháng 6/2016 đến nay. Tập thể cán bộ quản lý và các hộ thành viên xác định nhiệm vụ hàng đầu là tập trung đầu tư sản xuất và liên kết tiêu thụ sản phẩm, đưa cây măng tây xanh phát triển nhanh, bền vững. Trong hơn 7 năm qua, HTX phát triển mở rộng diện tích canh tác từ 5 ha của 25 hộ thành viên từ ban đầu nâng lên 36,6 ha với 85 hộ thành viên đồng bào Chăm. Các nông hộ canh tác măng tây xanh bằng các biện pháp hữu cơ, từ bón phân đến phòng trừ nấm bệnh theo tiêu chuẩn VietGAP và áp dụng mô hình tưới phun tiết kiệm nước. Sản phẩm măng tây xanh của HTX Tuấn Tú đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao cấp tỉnh.

Tính riêng trong năm 2022, các hộ thành viên đã thu hoạch cung cấp cho HTX trên 51 tấn măng tây xanh, tăng 5 tấn so với năm 2021. Doanh thu cả năm đạt 3,107 tỷ đồng; chi trả cho các hộ thành viên 3,094 tỷ đồng, HTX có lãi ròng 131,7 triệu đồng. Từ đầu năm 2023 đến nay, HTX thu mua của các hộ thành viên 81.000 kg sản phẩm, trị giá trên 3 tỷ đồng.

HTX Tuấn Tú được ngân sách tỉnh hỗ trợ trên 700 triệu đồng xây dựng dây chuyền hiện đại chế biến sản phẩm trà măng tây VietGAP thương hiệu Tuấn Tú cung cấp thị trường tiêu dùng. Sản phẩm trà măng tây xanh của HTX Tuấn Tú qua kiểm tra chất lượng sinh hóa bảo đảm chất lượng theo tieu chuẩn Việt Nam. Ngày 25/9/2023, Hội đồng đánh giá phân hạng sản phẩm thuộc chương trình mỗi xã một sản phẩm của huyện Ninh Phước thống nhất xếp hạng sản phẩm trà măng tây xanh của HTX đạt tiêu chuẩn 3 sao cấp huyện. Nhờ đầu tư công nghệ chế biến trà măng tây xanh đóng gói 200 gram/gói, giá bán 70.000 đồng/gói, bước đầu tạo việc làm cho 12 lao động thành viên HTX có thu nhập tăng thêm trên 5 triệu đồng/tháng.

Sản phẩm măng tây của HTX Tuấn Tú thực hiện biện pháp canh tác nông nghiệp hữu cơ đạt tiêu chuẩn VietGAP được Trung tâm Chất lượng nông, lâm, thủy sản Vùng 3 cấp giấy chứng nhận và đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao cấp tỉnh năm 2022. Trong năm 2022, HTX Tuấn Tú vinh dự được UBND tỉnh tặng Cờ thi đua. Hiện HTX đang đầu tư dây chuyền công nghệ hiện đại chế biến sản phẩm trà măng tây VietGAP thương hiệu Tuấn Tú cung cấp thị trường tiêu dùng.