Xuất khẩu gạo: Hướng tới ổn định, bền vững

Trong bối cảnh thị trường xuất khẩu gạo có nhiều diễn biến khó lường, việc đàm phán, ký kết hợp đồng ổn định, lâu dài, cũng như nâng cao chất lượng gạo là yêu cầu cấp thiết đối với doanh nghiệp.

Xuất khẩu giảm dần

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sau nhiều tháng tăng trưởng, XK gạo tháng 7/2016 có xu hướng suy giảm mạnh cả về lượng và kim ngạch với khối lượng XK ước đạt 274 nghìn tấn, giá trị đạt 120 triệu USD.

Tính chung 7 tháng đầu năm, XK gạo ước đạt 2,93 triệu tấn, kim ngạch 1,32 tỷ USD, giảm 18,4% về khối lượng và 14,4% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Trung Quốc vẫn tiếp tục là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam với 35,1% thị phần; tiếp theo là Philippines, Malaysia và Singapore.

Thực tế, tình hình XK gạo đã có nhiều biến động từ đầu năm đến nay, từ mức tăng trưởng tốt trong quý I, sang quý II đã có sự sụt giảm đáng kể do các đơn hàng lớn được trả hết.

Bà Phan Thị Diệu Hà - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) - cho biết, hiện nay, doanh nghiệp (DN) đang thiếu những hợp đồng tập trung, có vai trò dẫn dắt thị trường. Mặc dù trước đó, nhiều bạn hàng lớn của Việt Nam như Philippines, Indonesia bày tỏ ý định nhập một lượng gạo lớn (500.000 tấn gạo trong năm 2016) nhưng đến nay vẫn chưa mở thầu.

Theo dõi sát diễn biến thị trường

Gặp khó khăn tương đối lớn nhưng XK gạo những tháng đầu năm cũng không thiếu các “điểm sáng”. Một số thị trường có kim ngạch tăng trưởng cao như Ghana (41%), Bờ Biển Ngà (31%)… Bên cạnh đó, dù nhu cầu chung của thị trường không lớn nhưng sản phẩm gạo chất lượng cao của nước ta vẫn có đầu ra ổn định. Theo đó, sản lượng gạo thơm sau 6 tháng đã tăng mạnh và chiếm tỷ trọng lớn nhất với trên 31% tổng lượng gạo XK do thị trường châu Á và châu Phi tiếp tục nhập khẩu mạnh các loại gạo này. Lượng gạo nếp XK cũng tăng đột biến do nhu cầu trở lại mạnh mẽ từ Trung Quốc. Riêng gạo Japonica tăng trưởng mạnh trên 41% dù còn chiếm tỷ trọng nhỏ.

Bà Phan Thị Diệu Hà cho hay, đáng mừng là tổng lượng gạo tồn kho trong DN hiện còn khoảng 1,2 triệu tấn. Đây là lượng tồn kho không lớn bởi đã có một số thời điểm, lượng tồn kho gạo lên đến 1,8 - 1,9 triệu tấn. Các hợp đồng thương mại cũng đang được DN tích cực tìm kiếm.

Bộ Công Thương đang tiếp tục thực hiện các hoạt động đối ngoại để ổn định XK gạo sang Trung Quốc; tiếp tục trao đổi khả năng ký Bản ghi nhớ giữa hai nước về thương mại gạo, đề nghị Trung Quốc thực hiện kiểm tra theo phương thức lấy mẫu ngẫu nhiên và sớm công bố chính thức DN Việt Nam đủ điều kiện XK gạo vào Trung Quốc.

Thương vụ Việt Nam tại Indonesia được giao nhiệm vụ theo dõi, cập nhật nhu cầu nhập khẩu gạo của nước này và đề nghị Bộ Thương mại Indonesia nhanh chóng bổ sung đầu mối thực hiện bản ghi nhớ về thương mại gạo giữa hai nước và chuẩn bị phương án đàm phán gia hạn bản ghi nhớ này (hết hạn vào cuối năm 2017). Đặc biệt, Bộ Công Thương đang phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các bộ, ngành khác khuyến khích bà con sản xuất gạo thơm, gạo chất lượng cao - loại gạo vẫn tăng trưởng đều đặn trong khó khăn.