Cà phê Việt: Nâng chất, tăng giá trị
Mặc dù kim ngạch và giá xuất khẩu (XK) cà phê đã sụt giảm đến trên 20% so với cùng kỳ, song những mặt hàng cà phê chế biến, cà phê organic… vẫn giữ được giá cao và không đủ nguồn cung cho nhập khẩu. Do đó, tập trung cho các sản phẩm chất lượng và xây dựng thương hiệu là điều ngành cà phê đang hướng đến. Phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Lương Văn Tự - Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam (Vicofa) - xung quanh vấn đề này.
XK cà phê năm 2019 được đánh giá là đang gặp khá nhiều khó khăn do giá giảm sâu. Do đâu có tình trạng này, thưa ông?
Thực tế, giá cà phê năm nay chưa thấp bằng mọi năm nhưng do mọi năm chỉ rơi vào một tháng, năm nay tình trạng giá sụt giảm kéo dài đã ảnh hưởng đến toàn ngành. Giá cà phê nhân hiện nay trên thế giới đang thấp hơn giá thành nhiều nước và người nông dân không có lãi.
Giá cà phê thấp có lý do vì kinh tế thế giới đi xuống khiến giá nông sản cũng theo chiều hướng đi xuống. Bên cạnh đó, về nguồn cung, năm nay Brazil và Colombia đều được mùa nên lượng tăng khoảng trên 5 triệu bao so với cùng kỳ năm trước, cũng là nguyên nhân khiến giá giảm sâu. Xu hướng giá trong thời gian tới sẽ còn tiếp tục phụ thuộc vào mùa vụ sắp tới của Brazil, nếu sản lượng chỉ khoảng 50 triệu bao thì giá có thể lên cao hơn. Còn nếu không, tình hình giá thấp có thể kéo dài hết sang năm.
Tuy nhiên, phải khẳng định rằng đợt khủng hoảng giá này vẫn nhẹ hơn rất nhiều so với năm 2000, bởi giá hiện vẫn giữ được mức 1.200 - 1.500 USD/tấn, còn năm 2000, giá đã xuống đến 400USD/tấn. Do đó, thay vì XK cà phê nhân, hiệp hội đang khuyến khích đẩy mạnh phần chế biến để tăng giá trị gia tăng ngành cà phê.
Giá cà phê nhìn chung đang giảm song cà phê chế biến, cà phê organic vẫn giữ được giá cao, xin ông cho biết kỹ hơn về vấn đề này?
Hiện nay, XK cà phê nhân hoàn toàn đáp ứng được các yêu cầu của nhà nhập khẩu. Nhà nhập khẩu cũng có những yêu cầu riêng về chất lượng sản phẩm và nếu ta đáp ứng được, giá cả sẽ tăng lên. Ví dụ, nếu cà phê nhân bán sang Mỹ không có thuốc trừ cỏ thì sẽ được cộng 10 - 15 USD/tấn. Do đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã cấm sử dụng sản phẩm này để nâng cao chất lượng cà phê XK.
Cà phê organic của nước ta hiện có diện tích hơn 300ha, do Công ty TNHH Vĩnh Hiệp đầu tư trồng ở Pleiku (Gia Lai). Sản phẩm của họ đã nhận được chứng nhận organic của Mỹ, đã quảng bá tại Hội nghị APEC ở Đà Nẵng năm 2017 và được khách hàng đánh giá cao. Vĩnh Hiệp đang XK cà phê organic sang Mỹ với giá bán gấp 3 - 4 lần cà phê nhân bình thường và hiện cung không đủ cầu. Song đầu tư cà phê organic đòi hỏi nguồn vốn rất cao và sản lượng không cao như cà phê truyền thống (cà phê thường sản lượng trung bình 1,6 - 2,7 tấn/ha thì cà phê organic sản lượng chỉ khoảng 1 tấn/ha) nên số lượng chưa nhiều. Vĩnh Hiệp là doanh nghiệp đi đầu và họ chấp nhận điều đó.
Trước diễn biến đó, Vicofa đã có những giải pháp gì nhằm nâng cao hiệu quả XK của ngành, đồng thời giữ lợi ích cho người nông dân?
Đầu tiên phải khẳng định tại vùng Tây Nguyên, cà phê vẫn là cây trồng chủ lực. Với nhu cầu tăng trưởng 2%/năm, cà phê không bao giờ sợ ế.
Do người nông dân Tây Nguyên vẫn phải vay tín dụng của ngân hàng để mua phân, giống, thuốc trừ sâu… với lãi suất cao nên tác động đến giá thành. Vicofa đã nhiều lần họp để kiến nghị Chính phủ mua tạm trữ vì kinh nghiệm những năm 2018, 2019 là khi mua tạm trữ sẽ đẩy giá cà phê lên. Đồng thời, kiến nghị các ngân hàng kéo dài thời gian cho vay để người dân không bán cà phê ồ ạt khiến giá tiếp tục giảm. Hiệp hội cũng lưu ý người nông dân không nên bán cà phê qua trung gian mà bán thẳng cho các nhà rang xay để có mức giá cao hơn.
Với các hội viên, hiệp hội đã kiến nghị các nhà rang xay và phân phối được nhiều lợi nhuận thì hỗ trợ thêm cho người nông dân trong phần thu mua. Thế giới xác định giá cà phê nhân đang đi xuống, cà phê rang đi ngang, cà phê nhân đi lên, tức là lợi nhuận đang tập trung vào thương nhân chế biến, cho nên họ cần hỗ trợ người dân để vượt qua biến động về giá trong giai đoạn này.
Để đẩy mạnh xúc tiến thương mại, quảng bá cho hạt cà phê, Vicofa tổ chức sự kiện Ngày Cà phê Việt Nam lần thứ 3 năm 2019 tại TP. Pleiku (Gia Lai) từ ngày 8 - 10/12/2019, thu hút gần 70 doanh nghiệp nước ngoài đến từ 12 quốc gia trên thế giới và gần 200 doanh nghiệp Việt Nam. Kỳ vọng sẽ quảng bá cà phê Việt Nam tại Gia Lai - địa phương có cà phê vối tốt nhất Việt Nam, có cà phê organic… đến đông đảo nhà thu mua, khách hàng trên toàn thế giới.
Xin cảm ơn ông!
