Tháo gỡ rào cản cho sản phẩm nông thủy sản của Việt Nam vào thị trường Australia

Xác định được tiềm năng xuất khẩu nông thủy sản sang thị trường Australia, trong suốt thời gian qua, Bộ Công Thương đã phối hợp với các Bộ, ngành triển khai nhiều công tác nhằm thúc đẩy xuất khẩu và mở rộng, phát triển thị trường này.

Australia là một trong những thị trường xuất khẩu nông thủy sản lớn của Việt Nam với tốc độ tăng trưởng xuất khẩu đạt 8,3%/năm và kim ngạch bình quân khoảng 450 triệu USD/năm trong giai đoạn 2011-2016.

Về công tác mở cửa thị trường thông qua đàm phán Hiệp định thương mại tự do, sau khi ký kết Hiệp định Thương mại tự do AANZFTA (có hiệu lực năm 2010), với mức thuế suất thuế nhập khẩu về 0% ngay khi hiệp định có hiệu lực, xuất khẩu nông thủy sản Việt Nam sang Australia đã có tốc độ tăng trưởng đáng kể trong giai đoạn 2011-2016, cụ thể rau quả đạt 27,7%/năm, hạt điều đạt 12,9%/năm, thủy sản đạt 6,9%/năm... qua đó thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu chung của cả nước so với trước khi có hiệp định.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đã và đang phối hợp tích cực với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) trong công tác tháo gỡ rào cản kỹ thuật để mở cửa thị trường Australia đối với mặt hàng tôm và một số loại trái cây tươi. Mặc dù quá trình đàm phán đối với mỗi một mặt hàng gặp nhiều khó khăn và mất thời gian (thường từ 5-10 năm, vải mất 12 năm, xoài mất 7 năm), nhưng đến nay ta đã hoàn tất việc thâm nhập thị trường Australia cho vải thiều (năm 2015) và xoài (năm 2016), tạo thêm “sân chơi” cho các loại trái cây tươi của Việt Nam.

Đối với mặt hàng tôm, vừa qua, ngay sau khi Australia thông báo tạm ngừng nhập khẩu một số sản phẩm tôm và thịt tôm chưa nấu chín của Việt Nam (kể từ ngày 9/1/2017), Bộ Công Thương đã kịp thời phối hợp với các hiệp hội ngành hàng thông báo thông tin tới cộng đồng doanh nghiệp để tránh gây ảnh hưởng đến tiến độ xuất khẩu của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã có công thư chính thức ngày 9/2/2017 gửi Bộ trưởng Bộ Thương mại, Du lịch, Đầu tư nước Australia và Bộ trưởng Nông nghiệp và Tài nguyên nước Australia bày tỏ quan ngại trước sự ảnh hưởng của lệnh tạm ngừng nhập khẩu này đối với tình hình nuôi trồng, sản xuất tôm của Việt Nam, đồng thời đề nghị các Bộ này kiến nghị Chính phủ Australia cân nhắc sớm bãi bỏ lệnh tạm ngừng nêu trên dựa trên quan hệ hợp tác hữu nghị truyền thống giữa hai nước thời gian qua.

Đặc biệt, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cũng đã thể hiện quan điểm của Việt Nam về vấn đề này trong cuộc phỏng vấn của Đài Truyền hình ABC Australia vào ngày 7/3/2017, theo đó nhấn mạnh lệnh tạm ngừng nhập khẩu của Australia còn có khả năng ảnh hưởng đến uy tín sản phẩm tôm xuất khẩu của Việt Nam trên các thị trường khác, từ đó gây thiệt hại lớn nhiều cho người nuôi tôm và các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu tôm của Việt Nam.

Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng đã phối hợp chặt chẽ với Bộ NN&PTNT liên tục đề cập vấn đề này và đề nghị Chính phủ Australia xem xét tháo gỡ lệnh tạm ngừng nhập khẩu trong tất cả các cuộc làm việc song phương, diễn đàn khu vực (ASEAN, APEC) và đa phương (WTO).

Với những nỗ lực không ngừng của Bộ Công Thương và Bộ NN&PTNT trong việc đấu tranh tháo gỡ rào cản, sau 4 lần thông báo nới lỏng lệnh tạm ngừng nêu trên, ngày 31/5/2017, Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên nước Australia đã loại trừ 7 sản phẩm tôm tẩm ướp và thịt tôm tẩm ướp chưa nấu chín của Việt Nam ra khỏi lệnh tạm ngừng nhập khẩu, đồng thời thông báo phía Australia sẽ bắt đầu chấp nhận các đơn đặt hàng nhập khẩu của Việt Nam sau khi Bộ NN&PTNT xác nhận với phía Australia có thể đáp ứng các điều kiện nhập khẩu mới.

Cũng theo thông báo mới nhất từ Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên nước Australia, từ ngày 15/6/2017 Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên nước Australia sẽ chấp nhận các đơn xin phép nhập khẩu đối với mặt hàng tôm chưa nấu chín được đánh bắt tự nhiên ở Australia rồi xuất khẩu sang Việt Nam để chế biến sau đó tái xuất sang Australia. Đây là một động thái tích cực của Chính phủ Australia và cũng là một thành công đáng kể của các Bộ, ngành, hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp Việt Nam trong công tác tháo gỡ rào cản, hỗ trợ mở cửa lại thị trường cho các sản phẩm tôm Việt Nam trong suốt nửa năm qua.

Hiện nay, Bộ Công Thương vẫn đang tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ NN&PTNT đôn đốc Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên nước Australia đẩy nhanh quá trình xem xét các cơ sở sạch bệnh đốm trắng của Việt Nam và công nhận hệ thống kiểm soát an toàn chất lượng của Việt Nam nhằm sớm cho phép tôm tươi nguyên con của Việt Nam được nhập khẩu vào thị trường Australia, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp uy tín của Việt Nam (Tập đoàn Việt Úc, Công ty Minh Phú) xây dựng, triển khai chương trình giám sát, Chứng nhận ATDB để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp này thâm nhập thị trường Australia với sản phẩm tôm chất lượng cao.

Nếu hoàn tất được việc mở cửa thị trường nêu trên, Việt Nam sẽ trở thành nước đầu tiên trên thế giới xuất khẩu được tôm tươi nguyên con vào Australia. Điều này không những giúp ngành tôm Việt Nam tăng thị phần xuất khẩu vào thị trường Australia mà còn có khả năng thúc đẩy xuất khẩu vào các thị trường phát triển khác có yêu cầu cao về an toàn vệ sinh thực phẩm và quản lý chất lượng như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản...

Sau khi mở cửa thị trường Australia cho vải thiều và xoài, Bộ Công Thương và Bộ NN&PTNT đang tích cực trao đổi, làm việc với Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên nước Australia để tiếp tục cho một số loại quả tươi (thanh long, chôm chôm, vú sữa, nhãn) của Việt Nam được nhập khẩu vào Australia, trước mắt là khẩn trương hoàn tất thủ tục nhập khẩu cho quả thanh long. Thanh long là mặt hàng trái cây xuất khẩu chủ lực của Việt Nam với kim ngạch xuất khẩu năm 2016 đạt 895,7 triệu USD, chiếm tỷ trọng 50,3% trong xuất khẩu trái cây tươi và 36,1% trong tổng xuất khẩu rau quả của Việt Nam.

Trong buổi tiếp song phương bên lề tại Hội nghị Bộ trưởng Thương mại APEC lần thứ 23 với Bộ trưởng Bộ Thương mại, Du lịch, Đầu tư nước Australia vào ngày 21/5/2017, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã trao đổi và thảo luận nhiều nội dung về hợp tác thương mại với phía Australia, trong đó cũng đã đề nghị phía Australia tạo điều kiện thuận lợi và sớm cho phép cho quả thanh long tươi của Việt Nam được nhập khẩu vào Australia.

Ngày 15/6/2017, Đại sứ quán Australia tại Việt Nam đã có công thư gửi Bộ trưởng Bộ Công Thương cập nhật thông tin về tiến độ công tác mở cửa thị trường đối với quả thanh long tươi của Việt Nam và cũng đề xuất được hỗ trợ Việt Nam trong việc xin phép Cơ quan Quản lý an toàn thực phẩm Australia - New Zealand để sử dụng phương pháp chiếu xạ cho quả thanh long tươi khi xuất khẩu sang Australia. Bộ Công Thương cũng đã có công văn trao đổi với Bộ NN&PTNT về vấn đề này để cùng phối hợp sớm hoàn tất các thủ tục mở cửa thị trường Australia cho quả thanh long tươi, dự kiến trong năm 2017.

Song song với công tác này, hiện nay Thương vụ Việt Nam tại Australia đã xây dựng kế hoạch xúc tiến xuất khẩu thanh long tại thị trường Australia, theo đó tổng hợp đầy đủ các thông tin về nhu cầu, thị hiếu, tiêu chuẩn, quy định chất lượng, phương thức tiếp cận mạng phân phối... của thị trường Australia để hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam có thể đón đầu cơ hội xuất khẩu thanh long ngay sau khi được tiếp cận được thị trường.

Đối với công tác hỗ trợ kết nối và xúc tiến thương mại tại thị trường Australia, ngay sau khi mở cửa được thị trường, để góp phần giới thiệu, quảng bá hàng hóa nông thủy sản của Việt Nam đến trực tiếp người tiêu dùng nước Australia, Thương vụ Việt Nam tại Australia đã tích cực trao đổi, làm việc với Hiệp hội Xuất khẩu hoa quả của Australia, Hiệp hội Các nhà bán lẻ của Australia và các doanh nghiệp Việt kiều lớn tại Australia triển khai các hoạt động tuyên truyền, xúc tiến thương mại, kết nối giao thương như tổ chức Ngày vải thiều Việt Nam tại Melbourne, Tuần vải thiều Việt Nam tại Sydney, vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” tại các khu vực có đông người Việt sinh sống, phát hành phim và các bộ ấn phẩm tiếng Anh quảng bá các sản phẩm nông thủy sản chất lượng có xuất xứ từ Việt Nam như xoài, vải thiều, thủy sản... Các hoạt động nêu trên đã được các hiệp hội ngành hàng và cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao, góp phần không nhỏ cho việc mở rộng thị phần xuất khẩu nông thủy sản tại thị trường Australia.

Trong thời gian tới, bên cạnh công tác phát triển thị trường thông qua đàm phán tháo gỡ rào cản kỹ thuật, xúc tiến thương mại, quảng bá tuyên truyền... Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các cơ quan hữu quan liên quan triển khai công tác tìm kiếm, giới thiệu các tập đoàn lớn của Australia để chuyển giao mô hình công nghệ nông nghiệp tiên tiến của Australia phù hợp với nhu cầu thực tiễn của Việt Nam (công nghệ chế biến, công nghệ tái sử dụng phụ phẩm, công nghệ giống...), đặc biệt là nguồn giống tôm, rau, trái cây nhằm nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam; tiếp tục nghiên cứu thị trường Australia để tìm kiếm sản phẩm phù hợp của Việt Nam có tiềm năng xuất khẩu, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam tham gia trực tiếp các mạng phân phối bán buôn, bán lẻ của Australia, góp phần đưa hàng nông thủy sản thâm nhập sâu hơn vào thị trường này.