Cơm nắm - món quê thành "đặc sản" Sài Gòn

Cơm nắm muối vừng là món ăn dân dã, đạm bạc phổ biến ở vùng quê miền Bắc. Để làm cơm nắm ngon, đầu tiên phải chuẩn bị loại gạo thật dẻo. Gạo vo xong đem nấu chín thành cơm, lưu ý căn đổ nước sao cho cơm không quá nhão cũng đừng quá khô, vừa đủ độ mềm, dẻo để hạt gạo dính vào nhau.

Món cơm nắm chiên ăn với khô cá dứa đang được chuộng ở Sài Gòn 

Cơm nắm (còn gọi là cơm vắt) chấm với muối vừng hoặc muối lạc. Cách làm như sau: vừng (mè) hoặc lạc (đậu phộng) rang chín, giã nhỏ. Sau đó cho thêm ít muối, đường tùy theo khẩu vị từng người. Đặc điểm của món cơm nắm là để được mấy ngày vẫn dẻo mà không thiu nên người nông dân Việt Nam trước đây thường mang món này đi làm đồng hoặc lận lưng cho con đi học xa nhà.Tiếp theo, dùng một miếng vải mỏng (tốt nhất là vải mùng) trải ra mâm hoặc dĩa, cho cơm lên trên. Sau đó túm 4 góc vải lại phủ kín lớp cơm, rồi dùng tay nhào thật mạnh cho đến khi những hạt cơm dính chặt vào nhau. Có thể dùng khay tròn, vuông hay hoa văn để tạo hình đẹp mắt cho miếng cơm nắm bằng cách đặt miếng vải mỏng vào trong khay rồi cho cơm vào. Dùng muỗng nén chặt phần cơm trong khay cho đến khi cơm bết dính lại. Sau khi lấy ra, ta sẽ có phần cơm nắm với hình thù như ý. Lưu ý, khi xắt cơm nắm không nên dùng dao mà dùng sợi chỉ vì cơm rất dẻo và dính.

Theo chân người quê vào Nam lập nghiệp, ngày nay cơm nắm bắt gặp ở Sài Gòn với "thiên hình vạn trạng". Mỗi lần có dịp đi du lịch xa, người Sài Gòn vẫn nắm cơm mang đi, nhưng thay vì ăn với muối vừng thì thay vào đó là chà bông (ruốc) hoặc có thể ăn kèm với đùi gà, thịt lợn quay cũng rất ngon, lại vừa tiệt kiệm hơn so với ăn hàng quán. 

Một trong những "biến thể" của cơm nắm đang thịnh hành ở Sài Gòn là món cơm nắm chiên khô cá dứa. Thay vì chỉ nén chặt, người ta đem vắt cơm chiên lên, bên ngoài vàng rộm giòn tan, bên trong trắng muốt dẻo, thơm ăn với cá dứa khô chiên có vị mằn mặn, hơi ngọt, không béo. Món này chấm với nước mắm me chua ngọt.

Chén nước mắm me chua ngọt chấm cơm nắm chiên. Ảnh: Thi Ngoan.

Bà Nguyễn Thị Bảo Ngọc, quản lý Nhà hàng Quán ăn Ngon cho biết, việc cải biến cơm nắm truyền thống thành nhiều món khác nhau nhằm mục đích có thêm nhiều mùi vị khác nhau cho khách hàng lựa chọn. Tuy nhiên các đầu bếp Việt vẫn cố gắng giữ được cái "hồn" và mùi vị đặc trưng của món ăn truyền thống này. Bà cũng chia sẻ với VnExpress.net cách làm món cơm nắm chiên ăn với khô cá dứa như sau:

Nguyên liệu làm món này cho một người ăn gồm: 400 gram cơm trắng, 300 gram khô cá dứa (loại nhạt), 50 gram cà rốt, 50 gram củ cải trắng (để làm đồ chua), gia vị me, đường, nước mắm, ớt (để làm nước chấm).

Cách làm cơm nắm như đã hướng dẫn ở trên. Nắm cơm đã thành hình thì dùng sợi chỉ xắt thành lát hoặc vo thành từng đòn trụ như chả giò. Sau đó đem chiên lên cho lớp cơm ngoài vàng giòn. Khô cá dứa cũng chiên lên.

Cà rốt, củ cải trắng đem xắt sợi, cho thêm một muỗng cà phê đường, 1/4 muỗng muối, một ít nước giấm, rồi trộn đều lên để làm đồ chua.

Làm mắm me: me trái bóc vỏ (hoặc mua me bóc sẵn ở chợ) cho một ít nước vào bóp nát. Sau đó gạn lấy nước cốt me cho vào nồi, cho thêm ít đường vào đun sôi đến khi nước sền sệt thì nhắc xuống cho thêm mắm, ớt, tỏi và nêm nếm cho vừa ăn.

Vắt cơm chiên ngoài vàng, trong dẻo ăn kèm với cá dứa khô chiên, đồ chua. Món này chấm với mắm me có mùi vị thơm ngon lạ miệng.