Bò một nắng Củng Sơn

Thị trấn Củng Sơn nằm trên cao nguyên Sơn Hoà rộng lớn thuộc tỉnh Phú Yên. Nơi đây có món bò một nắng mang phong vị phố núi ngon lạ và hấp dẫn, do chính người dân gốc ở đây chế biến từ kinh nghiệm cuộc sống.

Theo một số người lớn tuổi, món bò một nắng Củng Sơn có tiền thân từ cách chế biến thịt nai khô của người dân trong khoảng vài thập kỷ trước. Sau này, người ta dùng thịt bò chế biến thay nai để ăn và dự trữ thực phẩm. Món này hợp khẩu vị được nhiều người ưa thích, rồi dần trở thành đặc sản của phố núi Sơn Hoà hôm nay. Bò một nắng còn có tên gọi đầy đủ là “bò một nắng hai sương” – bò chỉ phơi một nắng vừa héo đem nướng, nên ngon lạ lùng.

Để có món bò một nắng đúng điệu, người chế biến trước hết phải chọn loại bò cỏ tơ, được chăn thả tự nhiên trên các triền núi, mé sông ngoài miền tây Phú Yên. Chỉ chọn hai phần trong một con bò là thịt đùi và thịt thăn, sơ chế kỹ rồi thái thành miếng mỏng, ướp muối, đường, bột ngọt, ớt hiểm đem phơi. Nếu trời tốt nắng chỉ phơi một nắng, nếu nắng yếu hoặc mưa có thể dùng lò than sấy. Dù xử lý cách nào, thịt cũng đã có độ chín gần 60%; trung bình để có được 1kg thành phẩm, phải cần đến 1,7kg nguyên liệu bò tươi nguyên. Sau khi sấy, phơi loại bỏ lượng nước trong thịt, phần còn lại sẽ se khô, có độ ngọt tự nhiên và hương vị đặc trưng của thịt. Với tỷ lệ này, bò một nắng có thể để lâu nếu bảo quản tốt. Khi ăn, nướng trên lửa than vừa chín đều, khô mặt và hơi rám cháy là ngon nhất.
 
Bò một nắng được chấm với các loại, có thể là ớt tương, muối ớt lá é trắng, nhưng độc đáo hơn nếu chấm với muối ớt kiến vàng – người dân tộc thiểu số gọi là muối thèn lèn. Loại muối này được giã kèm muối, ớt, trứng và con kiến vàng tươi cùng với ít gia vị bí quyết. Ăn bò một nắng chấm muối ớt kiến vàng, kèm dưa leo, các loại rau thơm cho vị giác một cảm nhận thật mới mẻ.