THƯƠNG NHỚ DƯA MÔN KHO CÁ

Tháng 9 về trong cái se lạnh của gió heo may vờn nhẹ trên mái tóc. Mưa khẽ rơi bên thềm - những cơn mưa ngày cũ. Nhớ dáng mẹ ngồi, khéo léo những bàn tay. Bên bếp lửa hồng, mẹ nấu bữa cơm ngon, dân dã mà đậm đà. Dưa môn muối kho cá, món ngon còn mãi trong miền nhớ…

Dưa môn còn gọi là dọc mùng hay môn ngọt, vì nó không ngứa, thân mềm như bạc hà thường được trồng dưới mương, bờ sông, ao, đầm lầy nơi có nước quanh năm, dùng chế biến thức ăn khi còn tươi hoặc sau khi muối chua.

Theo kinh nghiệm của các bà các mẹ, dưa môn ngon thường là loại có cuống và lá màu xanh, tim lá có chấm đo đỏ. Thân khoai môn đem về rửa sạch bùn đất, cắt mỏng hai đầu cho bớt bẩn, rồi tước lớp vỏ lụa bên ngoài. Cắt ngắn thành từng khúc vừa ăn rồi chẻ làm đôi, bóp với muối nhiều lần cho dưa môn ra bớt chất ngứa, rôi vắt ráo nước. Sau đó, phơi dưa môn cho héo rồi cho vào hũ sành, đổ ngập nước muối pha loảng, lấy vỉ tre ép chặt để bề mặt môn luôn ngập nước.

Để dưa môn thơm ngon, mau chua, mẹ pha thêm nước vo gạo cho vào với một lượng vừa phải. Và khoảng vài ngày sau, khi thấy dưa ngả sang màu vàng nâu, dậy mùi chua là ăn được.

Với người dân quê tôi, dưa môn dường như trở thành món ăn quá đỗi quen thuộc. Nghe tên có vẻ mộc mạc, bình dị nhưng lại là món ăn ngon, lành tính. Dưa sau khi muối và được vắt sạch cho ráo nước, qua sự sáng tạo và bàn tay khéo léo của những người phụ nữ, dưa môn được chế biến thành nhiều món. Đơn giản nhất là xào chay với dầu mỡ, tỏi đập dập hay nấu canh chua với cá giải nhiệt ngày nắng. Còn món dưa môn kho cá, có lẽ là một đặc ân mà vùng quê miền Trung đã dành riêng cho người dân nghèo khó nơi đây. Bởi lẽ, không những thơm ngon, mà món ăn này còn mặn mà, đậm đà dư vị làng quê, đưa cơm trong những ngày trời chuyển mình se lạnh.

Cá biển hay cá đồng, khi kho với dưa môn đều dậy mùi, thơm ngon. Cá sau khi mua về, làm sạch, để ráo nước. Mẹ tỉ mỉ ướp muối, hạt nêm, bột ngọt, một ít tỏi hành băm, nghệ tươi và vài trái ớt sừng cắt mỏng, để chừng 30 phút cho thấm gia vị. Sau khi phi thơm dầu ăn, mẹ cho cá vào, săn cho chín. Tiếp đến, cho dưa môn muối đã rửa sạch, vắt ráo nước vào kho chung. Thêm nước, kho trên lửa liu riu cho tới khi cá và dưa thật. Nêm nếm sao cho vừa ăn rồi tắt bếp.

Dưa môn kho cá - khúc biến tấu đầy thi vị, dân dã mà đậm đà của người dân xứ Quảng bao đời gian khó. Những sợi dưa môn vàng ươm xuyết trên nền cơm trắng ngần, thơm thảo bữa cơm mùa gặt, vất vả mà ngập tràn niềm vui. Vị mằn mặn, chua chua thêm chút cay nồng của món ăn hương đồng cỏ nội, thấm vào trái tim của mỗi người con xa xứ, để rồi khi đi xa, giữa lưng chừng nổi nhớ, là niềm khắc khoải, canh cánh về với quê nhà...