Xá bấu ngọt xứ “Trà Nho” – Vĩnh Châu

Nghề làm Xá Bấu ngọt ở Vĩnh Châu (Sóc Trăng) hiện đang phát triển mạnh mấy năm gần đây, ngoài nghề làm củ cải muối truyền thống địa phương, hiện đã có hàng chục hộ chuyên làm xá bấu ngọt (củ cải trộn đường, ướp gia vị) - là món ăn đặc sản "mới" được khách hàng trong và ngoài tỉnh ưa chuộng.

Củ cải trắng bắt đầu vào vụ mùa chính từ tháng 10 đến thàng giêng âm lịch. Mùa này trời nắng tốt nên bà con làm củ cải muối thích chọn củ cải lớn để làm Xá bấu mặn, bán giá bình dân từ 2 đến 3 ngàn đồng/kg, tuỳ theo thời giá hàng năm. Nhưng khác với cách làm trên, các hộ làm xá bấu ngọt (chất lượng cao) đều cho người đến tận rẫy và các vựa chọn kỹ loại củ cải nhỏ, dài, suông, bằng cỡ ngón chân cái, được loại củ trồng trên đất cát pha sét càng tốt, vì củ cải trồng trên đất cát thường hay bị xốp, hơn nữa loại củ nhỏ rẻ tiền hơn lại chắc ruột, đều da, khi làm có lời nhiều hơn củ lớn, giá cao nhưng ruột xốp dai như "mút", ăn không ngon. Sau công đoạn chọn củ, rửa sạch, cắt đều cỡ tám phân rồi chẻ tư, ướp muối xong, phơi độ hai nắng; cầm thử thấy còn ẩm, nhưng dịu vừa tay thì đem trộn đường cát mịn, theo tỷ lệ thích hợp, ủ vài bữa cho đường ngấm thấm là được. Các hộ làm xá bấu ngọt thường cho sản phẩm vào các bọc nilong mỗi bọc 1 kg, để dành bán quanh năm cho khách hàng. Để tránh sản phẩm ôi, mốc do nhiễm khuẩn, khi phơi phải tránh nước mưa làm củ cải bị hư nhớt, dùng nong, nia phơi và đũa phải sạch sẽ khi trộn đường. Lúc này, để phân biệt xá bấu ngọt đạt chất lượng, mỗi cọng đều đạt kích cỡ vừa đũa gắp. Nếm thử có vị ngọt, mặn vừa phải, thơm mùi mật củ cải nhưng hơi khô dai - do chưa chế biến khi sử dụng... Trong khi đó, hàng kém chất lượng thường xắt nhỏ như sợi đu đủ bào, ăn thấy vị nồng, chua, nhớt do đường trộn không thấm, bị chảy nước và lên men chua.

Theo chị Trần Kim Lệ, ấp khu 2 thị trấn Vĩnh Châu cùng nhiều hộ khác chuyên làm xá bấu ngọt thì trung bình mỗi tấn củ cải tươi làm được 120 - 130 ký xá bấu ngọt. Mỗi kg bán giá 16.000 đồng, trừ hết chi phí, mỗi tấn củ cải tươi lời được một triệu đồng. Như vậy, tuỳ theo hộ làm nhiều hay ít mỗi mùa làm xá bấu ngọt mỗi hộ có lãi từ vài triệu đến vài chục triệu đồng. Cũng theo các hộ làm xá bấu ngọt ở Vĩnh Châu thì hiện nay, xá bấu ngọt ở đây rất được khách hàng các nơi ưa chuộng. Hàng bán quanh năm nhưng mạnh nhất là vào dịp tết thanh minh, giáp tết. Khách từ thành phố HCM, Việt Kiều về nước khi đi thường mua hàng chục kg làm quà đặc sản quê hương để biếu tặng bạn bè gia đình... Ngoài ra, để tăng thêm hương vị, các cơ sở còn trộn thêm gừng, riềng non hoặc ướp ngũ vị hương tuỳ theo khẩu vị riêng của khách. Để rồi trong những sớm hừng đông, mọi người được dịp điểm tâm tô cháo trắng bốc khói dùng với xá bấu ngọt trộn thêm giấm, tỏi, ớt hoặc xì dầu ngon. Xá bấu ăn sẽ giòn rụm, quyến rũ với mùi đặc trưng của củ cải cùng các vị cay, chua mặn, ngọt của ớt, tỏi... cho người thưởng thức càng thêm thắm đượm nghĩa tình với quê hương.

Để Xá bấu ngọt Vĩnh Châu có điều kiện vươn xa, thiết nghĩ các hộ sản xuất ở Vĩnh Châu cần phải đăng ký chất lượng sản phẩm với mẫu mã bao bì thích hợp với các sản phẩm riêng mang tính đặc trưng của mỗi cơ sở chế biến cho khách hàng dễ chọn lựa, đồng thời đây cũng là cơ sở pháp lý giúp các hộ sản xuất bảo vệ uy tín, chất lượng sản phẩm và an toàn vệ sinh thực phẩm cho người tiêu dùng để vừa phát triển kinh tế gia đình, góp phần giúp địa phương tạo thêm công ăn việc làm cho bà con lao động.

Một kinh nghiệm khác cho thấy, cũng chỉ từ xá bấu mặn, một doanh nghiệp ở T.P Hồ Chí Minh chỉ làm thêm công đoạn là - xắt nhỏ, giảm vị mặn, đóng gói vào bao nhựa PE và tiệt trùng dưới tia cực tím đã xuất khẩu khá nhiều qua Hong-Kông, Singapore và Trung Quốc khá đắt hàng, lời cao hơn nhiều so với những nông dân một nắng hai sương trồng và muối xá bấu mặn.

Hiện nay, đã có nhiều nhà hàng làm món “xá bấu ngọt chiên trứng, hành củ” và bán cũng khá đắt hàng và hương vị cũng khá đặc biệt. Chính vậy việc hợp tác để tạo nên một thương hiệu cho “xá bấu ngọt” Vĩnh Châu cũng là một điều cần thiết. Tuy nhiên, với những chủ hộ làm nghề này với tư cách riêng lẻ thì có vẻ như “chưa nghĩ tới” vì nhiều lẽ. Có nhà buôn nào có thể làm được việc này không nhỉ? Vì thực tế đây là một việc không khó lắm.

VnCharm

Nguồn:

http://www.soctrang.gov.vn/Xa-bau-ngot-xu-Tra-Nho