Đặc sản cá hồ Núi Cốc - Thái Nguyên

Đến với hồ Núi Cốc, du khách không chỉ bị cuốn hút bởi vẻ đẹp sơn thủy hữu tình của một vùng lòng hồ mênh mông sông nước, cây trái sum suê; đắm say với câu chuyện tình nàng Công, chàng Cốc mà còn bởi những ẩm thực nổi tiếng như: dê núi, gà đồi, cá sông, lợn mán, dúi rừng…Trong đó, không thể không kể đến hai món cá mang hương vị riêng chỉ có ở hồ Núi Cốc: Đó là món cá sông và cá trắm đen.

Cá sông là loại cá nhỏ chỉ bằng ngón tay trỏ. Mặc dù loại cá này sống trong lòng hồ Núi Cốc nhưng người dân địa phương vẫn quen gọi là cá sông. Loại cá này có thể chế biến thành các món: món cá chiên giòn hoặc có thể kho tương; hoặc nấu với măng rừng. Tuy nhiên, cách mà nhiều người thích thưởng thức hơn cả vẫn là cá chiên giòn, cuộn với lá lốt chấm nước mắm tỏi hoặc nước tương gừng. Để làm món này không khó lắm: Trước tiên là khâu sơ chế bằng cách rửa sạch, mổ ruột, để ráo nước. Sau đó ướp với gừng đã giã nhỏ, nêm một chút nước mắm, mỳ chính để ngấm 15 phút. Tiếp theo đổ ra giá cho ráo nước rồi trộn với một chút bột chiên giòn. Bắc chảo lên bếp, cho mỡ vào đun nóng già mới cho cá vào chiên. Trong quá trình chiên không được đảo quá nhiều mà chỉ lấy một chiếc đũa khơi nhẹ một chút cho các con cá không bị dính vào nhau. Khi thấy cá có màu vàng cánh gián thì vớt ra rổ (có lót giấy để thấm bớt mỡ trên con cá), rồi cho ra đĩa; ăn nóng. Bên cạnh có thêm một đĩa lá lốt để khi ăn có thể cuộn cá với lá lốt chấm nước mắm tỏi. Một trong bí quyết làm cho món cá đạt đến độ ngon hoàn hảo còn là ở cách pha nước chấm. Tùy khẩu vị và sở thích của mỗi người, có người thì thích chấm cá với nước tương gừng, có người thì chấm với nước mắm tỏi. Song hợp vị nhất vẫn là cá cuộn lá lốt chấm với nước mắm tỏi. Khi thưởng thức chúng ta có cảm giác miếng cá giòn, thịt ngọt có mùi thơm của cá sống ở nước tự nhiên.

“Tiếng lành đồn xa”. Chính vì sự hấp dẫn của món cá sông nên mỗi khi khách đến với Nhà hàng Hồ Núi Cốc Plaza đều gọi món cá sông chiên giòn. Chẳng mấy khi khách dừng lại ăn một đĩa, mà thường gọi thêm để thưởng thức cho đã. Ăn xong rồi còn muốn mua về làm quà cho bạn bè và người thân. Bởi vậy, vào mùa cá Nhà hàng thường mua dự trữ cá tươi nhằm đáp ứng khách có nhu cầu mua về làm quà. Còn vào trái mùa, nhà hàng cũng có cá ép chân không để khách mua khi có yêu cầu.
Tuy nhiên, cá sông ở hồ Núi Cốc không dễ mua. Các nhà hàng muốn mua đều phải đặt trước người đánh cá. Vào mùa nước lớn (rơi vào tháng 6 và tháng 7), đây cũng là mùa cá đẻ nên rất khó bắt. Còn tháng 3 và tháng 4 nước cạn, cá bắt dễ nhưng nhu cầu khách thất thường nên người dân thường chủ động mang đi chợ xa để bán hoặc hấp lên, phơi khô, hút chân không để dành ăn quanh năm nên khó gặp.

Một trong những món cá cũng được du khách ưa thích mỗi khi đến với hồ Núi Cốc chính là món cá trắm đen. Loại cá này ăn lúc ngon nhất phải có cân nặng khoảng 6 đến 7kg. Cá trắm đen có thể chế biến được khá nhiều món: cá hấp bia; cá om dưa trên bếp cồn; sốt ngũ liễu… Những con to có thể xẻ thịt ra làm món cá chiên vừng, nướng than hoa. Đầu và đuôi cá nấu cháo đỗ xanh hoặc canh măng dọc mùng rất bổ dưỡng.Tuy nhiên, món ngon nhất vẫn là cá hấp bia. Để làm món này không khó: Trước tiên rửa cá sạch; bóc mang cho khỏi tanh, rồi mổ bóc sạch ruột. Lấy khăn mặt sạch (đã tẩm nước muối hoặc dấm) lau khô để cá không tanh, hết chất nhớt trong bụng. Chuẩn bị gia vị gồm có: gừng ta, hành, nghệ, rau răm, sả, thì là. Khi cá sơ chế xong thì ướp một phần các gia vị trên vào cá và nêm thêm chút nước mắm, mì chính, hạt nêm đều trên mặt cá; một phần ướp vào bụng cá. Tiếp theo rót một chút tương bần lên mình cá. Hấp cá có hai cách, có thể cho vào lồng hấp cách thủy hoặc hấp trực tiếp bằng chảo trên bếp ga. Nếu hấp trên chảo, khi cá ướp xong đổ bia và một chút nước xâm xấp cá rồi đun lên 15 đến 20 phút. Khi thấy mình cá tẽ ra thì tiếp tục rót thêm bia lần thứ hai vào; phi hành khô rắc lên cá, cho thêm vài cọng hành tươi, vừa đẹp mắt vừa tăng thêm hương vị, sự hấp dẫn của món ăn.

Người ta bảo cá ở hồ Núi Cốc ngon là do nguồn nước ở đây được hội tụ từ những khe nước dưới chân núi Tam Đảo đổ về nên nước rất sạch và ngọt. Do sống trong nguồn nước tự nhiên nên đặc điểm của cá là không có mùi tanh, ăn chắc thịt, ngọt và thơm. Riêng cá trắm thường rất khỏe, da mầu đen, thịt trắng hồng, do ăn bằng thức ăn tự nhiên nên ruột cá rất bé, màu sẫm hồng, màng ruột trắng; thân rất dài. Bình quân một con trắm đen nặng từ 3 đến 4 kg dài 60 cm; con to nhất cũng nặng đến 40kg. Mới đây người dân đã bắt được một con trắm đen nặng đến 20 kg./.