Lạ vị gỏi dưa mớp gai trộn tép thịt
Mớp gai (còn gọi là ráy gai, rau mớp, càng tôm) là loại cây hoang dã thường mọc nơi vườn rậm, bờ bãi ven sông, chỗ đất ẩm thấp, nhiều nhất ở miền Đông Nam bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Cây mớp tương tự cây môn nhưng thân cứng cáp hơn, phiến lá có nhiều rãnh sâu (giống như lá ráng).
“Hò… hơ… Thân có gai bụi gai nở rậm/ Ngăn bước quân thù tô đậm chiến công/ Một vùng sông nước mênh mông/ Củ Chi có cây rau mớp… hò… hơ… Củ Chi có cây rau mớp… chạnh lòng người đi…”.
Cứ mỗi lần nghe lời ca của bài vọng cổ do nghệ sĩ Trọng Phúc thể hiện, lòng tôi lai miên man nhớ về quê ngoại da diết; và trong tôi vẫn còn nhớ mãi món ăn được ngoại chắc chiu, dồn hết tâm sức chế biến cho chúng tôi thưởng thức. Đó là món: Gỏi dưa mớp gai trộn tép thịt.
Tôi còn nhớ ngày xưa khi còn dưới quê, gia đình ba má tôi rất túng quẫn, sau nhà ngoại có con mương hẹp, cỏ dại mọc um tùm. Xen kẽ dưới đáy mương có một đám mớp gai mọc xanh rì, tươi tốt. Mỗi lúc thắt ngặt, khó kiếm thức ăn, ngoại thường mang rổ ra sau vườn hái rau mớp về xào mỡ chấm nước mắm chanh, tỏi ớt cho cả nhà ăn. Phần rau mớp tươi còn dư thừa, ngoại làm dưa để ăn dần…
Mớp gai (còn gọi là ráy gai, rau mớp, càng tôm) là loại cây hoang dã thường mọc nơi vườn rậm, bờ bãi ven sông, chỗ đất ẩm thấp, nhiều nhất ở miền Đông Nam bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Cây mớp tương tự cây môn nhưng thân cứng cáp hơn, phiến lá có nhiều rãnh sâu (giống như lá ráng). Cọng lá già có nhiều gai nhọn, sắc nằm giữa thân, phải cẩn thận để tránh trầy xước khi chạm phải. Cọng lá non suôn dài màu xanh nhạt với những gai nhỏ nham nhám, và phần trên cùng, lá có màu nâu. Theo các nhà khoa học, toàn thân cây mớp gai có chứa saponin triterpin, thân rễ có chứa nhiều tinh bột. Theo y học dân gian, cây mớp gai có vị đắng chát, cay, có tác dụng tiêu viêm, giải độc, thanh nhiệt trừ thấp, lợi niệu tiêu thũng, v.v...
Dân gian thường dùng thân, rễ mớp gai chữa viêm thận phù thũng, đau nhức các xương khớp, các bệnh về gan, viêm gan nhẹ, xơ gan cổ trướng, (Theo “Tự điển cây thuốc Việt Nam” – Võ Văn Chi). Riêng, đối với các bà nội trợ miền Tây, đọt mớp gai chế biến nhiều món ăn rất hấp dẫn như: xào mỡ, xào tép, xào thịt (heo, bò…), làm dưa chua (chấm nước thịt kho, cá kho)…; nhưng ngon nhất phải kể là: gỏi dưa mớp trộn tép, thịt.